Disclaimer: Voor ik begin met mijn ervaring als stagiaire te delen, wil ik graag eerst duiding geven bij de titel en vooral het deeltje “kindergarten”. Uit die titel zou heel snel – foutief – kunnen worden aangenomen dat een kindergarten oftewel een kleuterschool niet belangrijk zou zijn of dat hier misschien wat spottend over wordt gedaan. Dit is absoluut niet het geval. Laat me duidelijk zijn: kleuterscholen zijn cruciaal in onze samenleving voor de toekomst van alle kinderen. De reden dat dit woord toch wordt gebruikt, is juist om de vooroordelen en het clichébeeld dat er aan hangen te breken en vooral het beeld tegen te gaan van hoe sommige mensen kleuterscholen percipiëren als minder belangrijk dan de rest. Sommige personen kunnen over jeugdbeleid denken dat dit een meer luchtig, speels en minder serieus onderwerp is en die karakteristieken linken aan een kleuterschool. In onderstaande stuk wil ik juist bewijzen hoe dit niet het geval is.
De afgelopen twee maanden heb ik de eer gehad om stage te lopen bij de Vertegenwoordiging van Vlaanderen bij de EU, die deel uitmaakt van de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de EU, meer bepaald onder begeleiding van de attaché voor jeugdzaken Jan Vanhee.
Vanuit mijn achtergrond als masterstudente internationaal en Europees recht, mijn mandaat als VN- jongerenvertegenwoordiger jeugdbeleid namens de Vlaamse Jeugdraad en mijn interesse in de EU was dit een geknipte opportuniteit. Tijdens mijn lessen heb ik reeds veel geleerd over de Belgische staatsstructuur, het Europese integratieproces en het Europees recht, maar deze stage heeft me een unieke blik gegeven achter de schermen van de deelstatelijke, nationale en Europese diplomatie. Uiteraard is het belangrijk om in eerste instantie te beseffen met welke materie je bezig bent en wie hierover de bevoegdheid heeft. Voor jeugdzaken zijn dat de deelstaten. Overeenkomstig het in foro interno, in foro externo principe zijn de deelstaten, en dus Vlaanderen, bevoegd voor de internationale beleidsaspecten van hun bevoegdheden.[1]
Sinds 1994 is er een Samenwerkingsakkoord[2] tussen de Belgische overheden dat ervoor heeft gezorgd dat er een toerbeurt is waarin staat wie België in de Raad van de Europese Unie vertegenwoordigt voor een bepaalde periode (meestal een voorzitterschap).
Tijdens mijn stage heb ik kunnen deelnemen aan officiële Raadswerkgroepen voor de formatie Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport. In Raadswerkgroepen komen alle respectieve attachés en experten jeugdzaken van de EU samen om input te geven, opmerkingen te maken of te discussiëren over een bepaald onderwerp en vooral een bepaalde conclusie(versie) die dan in consensus moet worden aangenomen. Ik heb van dichtbij kunnen meemaken hoe een bepaalde opmerking gemaakt op het Vlaamse niveau uiteindelijk duidelijk wordt geïncorporeerd in het finale document. Dat geeft een gevoel van voldoening! Maar de voorwaarde is wel dat je jouw stem moet laten horen, want als dit niet gebeurt, dan is er gewoonweg niets… Hiervoor moet je met “één Belgische stem” kunnen spreken, wat betekent dat de deelstaten onderling moeten onderhandelen, overeenstemmen en overeenkomen. Dit vergt natuurlijk een zekere tact, communicatie, maar vooral samenwerkings- en onderhandelingsvaardigheden.
Ook al lijkt jeugdbeleid niet meteen het meest controversiële onderwerp, is het toch zeer belangrijk om de beleidslijnen van de respectieve regeringen te respecteren en vooral in lijn te zijn met wat de jongeren, hun jeugdwerkers en organisaties ook écht willen. Het werk moet, eenvoudig gezegd, een zo groot mogelijk draagvlak hebben en zo democratisch mogelijk zijn. En laat dat net het onderwerp zijn van de conclusie waar ik een hele tijd aan heb gewerkt: democratie en jongerenparticipatie bevorderen in beslissingsmakingsprocessen en dit op alle niveau’s!
Jeugdbeleid wordt vaak gepercipieerd als een luchtiger ‘kindergarten’ topic, zeker in vergelijking met andere meer “high politics” topics. Niets is echter minder waar! Ik was hier al van overtuigd dankzij mijn mandaat als VN-jongerenvertegenwoordiger jeugdbeleid, maar dit is enkel extra bevestigd tijdens deze stage. Wat de attachés en experten jeugdzaken in heel Europa doen, is letterlijk de toekomst mee helpen voorbereiden voor een meer inclusieve, samenhangende en duurzame EU. Het nieuwe Erasmus+ programma[3] en het vernieuwde Europees Solidariteitskorps[4] zijn hier concrete voorbeelden van. In elk proces wordt er alles aan gedaan om er mee voor te zorgen dat de stem van jongeren gehoord en gerespecteerd kan worden. Dag in dag uit… voor Jan Vanhee zelfs al 22 jaar lang!
Ook op Vlaams niveau moet er geregeld worden (af)gesproken met de partners uit de jeugdwerksector zoals Jint, de Ambrassade, de Kinderrechtencoalitie enz. Hiervoor worden er relflectiegroepen georganiseerd die ik ook heb kunnen meevolgen. Daarbij is informatie-uitwisseling en elkaar updaten zeer belangrijk om mogelijke raakvlakken te dedecteren en te vinden voor toekomstige samenwerkingen.
Jan vertelde me tijdens de stage hoe hij hier al 22 jaar lang mee bezig is en dat hij zich “nog geen enkele dag heeft verveeld, wel integendeel”. Na deze stage kan ik zeggen dat ik dit zeker begrijp! Het is één van de interessantste materies en je helpt zoveel generaties vooruit. Het is ook een goede plaats om de vinger aan de pols te houden en op de hoogte te blijven van wat er gaande is bij de verschillende relevante partners. Ondanks het feit dat het door sommigen wordt gezien als een “kindergarten” issue, zou ik willen poneren dat aandacht voor jeugdbeleid van cruciaal belang is voor alle andere domeinen inclusief de zogenaamde high politics. Tenslotte raad ik iedereen met interesse voor de EU deze stage aan!
[1] Artikel 167, paragraaf 1 van de Belgische Grondwet: GrondwetNL.pdf (dekamer.be)
[3] Het uitwisselings- en subsidieprogramma Erasmus+ is het EU programma voor onderwijs, opleiding, jeugd en sport. Erasmus+ Jeugd is het jeugd-luik binnen Erasmus+. Via Erasmus+ Jeugd ondersteunt de Europese Unie internationale ontmoeting en uitwisseling voor en door jongeren en jeugdwerkers van jeugdorganisaties in de vrije tijd. Meer info: https://www.jint.be/erasmus-jeugd
[4] Het European Solidarity Corps zet in op projecten rond solidariteit door en voor jongeren in Europa en de wereld. Een unieke kans om op dit vlak ervaring op te doen. Meer info: https://www.jint.be/european-solidarity-corps